تطور بن مایۀ «کلاغ» از اسطوره تا فرهنگ عامه
نویسندگان
چکیده
بن مایه ها از مهم ترین عناصر قوام بخش حکایت های سنتی فارسی اند که علاوه بر ساختار، جهات معنایی و زیبایی شناختی آن ها را نیز تقویت می کنند. خاستگاه بن مایه های داستانی، متعدد و گاه نامشخص است: برخی از آن ها از عناصر اسطوره ای و بعضی دیگر زادۀ فرهنگ مردم اند؛ تعدادی وجه تاریخی دارند و شماری نیز وجوه دینی و اعتقادی و... . بن مایه ها طی قرن ها، هم تغییر کارکرد می دهند و هم از حوزه ای به حوزۀ دیگر نقل مکان می کنند. یکی از این بن مایه های پرکاربرد در فرهنگ ایرانی، «کلاغ» است که به سبب خصلت ها و کارکردهای متنوع و گاه متضادش، پرنده ای چندوجهی به شمار می آید و ردپای او را در اسطوره، دین و فرهنگ عامه می توان سراغ گرفت. برای حضور کلاغ در متن ها و روایت های داستانی، دو خاستگاه مهم می توان برشمرد: اساطیری و دینی. این پرنده در خاستگاه اساطیری اش با خورشید و روشنایی پیوند دارد، پیام آور خدای خورشید است، خوش یمن است و نماد عقلانیت و دوراندیشی؛ اما در خاستگاه دینی اش، با نخستین داستان های دینی، یعنی برادرکشی قابیل وارد باورهای مردم و ادبیات شده و جایگاهش به عنوان نماد مرگ، گورکنی و تاریکی تثبیت شده است. با این همه، این بن مایه در حوزه های اسطوره و دین محدود نمانده و حضوری چشمگیر در فرهنگ عامه نیز داشته است. هدف این پژوهش، مطالعة کارکرد بن مایۀ کلاغ و چگونگی تطور آن از اسطوره تا فرهنگ دینی و فرهنگ مردم است. بررسی کارکرد این بن مایه از گوناگونی حضور و سیر تطور آن پرده برمی دارد و بخشی از تفاوت اسطوره، دین و فرهنگ عامه را به نمایش می گذارد.
منابع مشابه
از اسطوره تا عرفان: بررسی تطور کارکردهای معنایی «قاف»
اسطوره قاف از بنمایههای پرکاربرد در تاریخ ادبیات فارسی و به ویژه سرودههای عرفانی است؛ بنابراین بررسی سیر تحول کارکردهای معنایی آن موجب خواهد شد تا خوانندگان آثار عرفانی به درک و دریافت روشنی از این اسطوره در حوزه عرفان دست یابند. برای گردآوری دادههای تحقیق حاضر، دو دسته از منابع، مبنای کار قرار داده شدهاست: منابع غیر عرفانی و متون عرفانی. در بخش منابع غیر عرفانی، کتابهای تاریخی-اسطورهای،...
متن کاملسرچشمههای تکوین و توسعة انواع تمثیل ( اسطوره، رؤیا، فرهنگ عامه)
در این مقاله، پس از اشارهای کوتاه به شکلهای مختلف تمثیل، در باب نخستین و مهمترین سرچشمههای تکوین و توسعة انواع تمثیل سخن گفته شده است. هر تمثیل میتواند منابع شکلگیری گوناگونی داشته باشد. «اسطوره»، «رؤیا» و برخی از موضوعات «فرهنگ عامه» همچون قصهها، ترانههای عامیانه، افسانههای تمثیلی و امثال، ارتباط نزدیکی با تمثیل دارند و در بسیاری از موارد صورت ظاهر تمثیلها برگرفته از این سرچشمههاست...
متن کاملفهم تحول و تطور اسطوره فرهایزدی؛از عهدساسانی تا دوران اسلامی
اسطوره فرهایزدی از مهمترین ارکان اندیشه سیاسی ایران باستان و جزو مولفههای اصلی مفهوم شاهیآرمانی بود. این اسطوره کارویژههای سیاسی مشروعیتآفرین داشت، رفتهرفته دستخوش تحول معنایی شد. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که سازوکار این تحول معنایی و تطور محتوایی چه بود؟ در این جستار با روش تحلیلی-تفهمی مبتنی بر معناکاوی و فهم همدلانه شواهد تاریخی ذیل رهیافت جامعهشناسی تفهمی، این موضوع بررسی میشود. ...
متن کاملاز اسطوره تا عرفان
One of the characteristics of the language of mysticism, like that of poetry and art, is its imagery and analogy. Evidently there is also al close relationship between mysticism and myth. It is on the basis of these two facts that the writer of this article following a brief report on the allegorical language of mysticism examines the relationship between mysticism and myth by investigating the...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
دوفصلنامه علمی -پژوهشی فرهنگ و ادبیات عامهناشر: دانشگاه تربیت مدرس
ISSN 2345-4466
دوره 1
شماره 1 2013
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023